Cách hạch toán chênh lệch tỷ giá hối đoái tài khoản 413 Update 11/2024

4. Cách hạch toán các nghiệp vụ liên quan đến TK 413 – Chênh lệch tỷ giá hối đoái

4.1. Kế toán chênh lệch tỷ giá hối đoái phát sinh trong kỳ:
a) Khi mua vật tư, hàng hóa, TSCĐ, dịch vụ thanh toán bằng ngoại tệ:
– Trường hợp bên Có các tài khoản tiền áp dụng tỷ giá ghi sổ để quy đổi ra đồng tiền ghi sổ kế toán, ghi:
Nợ các TK 151, 152, 153, 156, 157, 211, 217, 241, 642 (tỷ giá giao dịch thực tế tại ngày giao dịch)
Nợ các TK 635 – Chi phí tài chính (lỗ tỷ giá hối đoái)
            Có các TK 111 (1112), 112 (1122) ( tỷ giá ghi sổ kế toán)
            Có TK  515 – Doanh thu hoạt động tài chính (lãi tỷ giá hối đoái).
–  Trường hợp bên Có các tài khoản tiền áp dụng tỷ giá giao dịch thực tế để quy đổi ra dồng tiền ghi sổ kế toán, ghi:
+ Khi chi tiền mua vật tư, hàng hóa, TSCĐ, dịch vụ:
Nợ các TK 151, 152, 153, 156, 157, 211, 241, 642, 133,… (tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm phát sinh giao dịch và thanh toán)
            Có các tài khoản 111, 112 (1112, 1122) (tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm phát sinh giao dịch và thanh toán).
+ Ghi nhận chênh lệch tỷ giá: Việc ghi nhận chênh lệch tỷ giá hối đoái phát sinh trong kỳ được thực hiện đồng thời khi chi tiền mua vật tư, hàng hóa, TSCĐ, dịch vụ hoặc định kỳ theo đặc điểm hoạt động kinh doanh và yêu cầu quản lý của doanh nghiệp:
(+) Nếu phát sinh lỗ chênh lệch tỷ giá, ghi:
Nợ TK 635 – Chi phí tài chính (chênh lệch giữa tỷ giá ghi sổ của tài khoản tiền lớn hơn tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm thanh toán)
            Có các TK 1112, 1122.
(+) Nếu phát sinh lãi chênh lệch tỷ giá, ghi:
Nợ các TK 1112, 1122 (chênh lệch giữa tỷ giá ghi sổ của tài khoản tiền nhỏ hơn tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm thanh toán)
            Có TK 515 – Doanh thu hoạt động tài chính.
b) Khi mua vật tư, hàng hóa, TSCĐ, dịch vụ của nhà cung cấp chưa thanh toán tiền, khi vay hoặc nhận nợ nội bộ…bằng ngoại tệ, căn cứ tỷ giá giao dịch thực tế tại ngày giao dịch, ghi:
Nợ các TK 111, 112, 152, 153, 156, 211, 642…
             Có các TK 331, 341, 336…
c) Khi ứng trước tiền cho người bán bằng ngoại tệ để mua vật tư, hàng hóa, TSCĐ, dịch vụ:
– Trường hợp bên Có các tài khoản tiền áp dụng tỷ giá ghi sổ để quy đổi ra đồng tiền ghi sổ kế toán, ghi:
Nợ TK 331 – Phải trả cho người bán (tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm ứng trước)
Nợ TK 635 – Chi phí tài chính (lỗ tỷ giá hối đoái)
             Có các TK 111 (1112), 112 (1122) (tỷ giá ghi sổ kế toán)
            Có TK 515 – Doanh thu hoạt động tài chính (lãi tỷ giá hối đoái).
– Trường hợp bên Có các tài khoản tiền áp dụng tỷ giá giao dịch thực tế để quy đổi ra đồng tiền ghi sổ kế toán, ghi:
Nợ TK 331 – Phải trả cho người bán (tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm ứng trước)
            Có các TK 111 (1112), 112 (1122) (Tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm ứng trước).
+ Ghi nhận chênh lệch tỷ giá: Việc ghi nhận chênh lệc tỷ giá hối đoái phát sinh trong kỳ được thực hiện đồng thời khi ứng trước tiền để mua vật tư, hàng hóa, TSCĐ, dịch vụ hoặc ghi nhận định kỳ tùy theo đặc điểm hoạt động kinh doanh và yêu cầu quản lý doanh nghiệp:
(+) Nếu phát sinh lỗ chênh lệch tỷ giá, ghi:
Nợ TK 635 – Chi phí tài chính (chênh lệch tỷ giá ghi sổ của TK tiền lớn hơn tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm ứng trước)
            Có các TK 1112, 1122.
(+) Nếu phát sinh lãi chênh lệch tỷ giá, ghi:
Nợ các TK 1112, 1122 (chênh lệch giữa tỷ giá ghi sổ của TK tiền nhỏ hơn tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm ứng trước)
            Có TK 515 – Doanh thu hoạt động tài chính.
d) Khi nhận vật tư, hàng hóa, TSCĐ, dịch vụ từ người bán, kế toán phản ánh theo nguyên tắc:
Trường hợp có ứng trước tiền cho người bán bằng ngoại tệ thì giá trị tài sản nhận về tương ứng với số tiền ứng trước được ghi nhận theo tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm ứng trước, phần giá trị tài sản tương ứng với số tiền còn phải thanh toán được ghi nhận theo tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm ghi nhận tài sản, ghi:
Nợ các TK 151, 152, 153, 156, 157, 211, 217, 241, 642
             Có TK 331 – Phải trả cho người bán.
đ ) Khi thanh toán nợ phải trả bằng ngoại tệ (nợ phải trả người bán, nợ vay, nợ thuê tài chính, nợ nội bộ…):
– Trường hợp bên Nợ các tài khoản phải trả và bên Có các tài khoản tiền áp dụng tỷ giá ghi sổ để quy đổi ra đồng tiền ghi sổ kế toán, ghi:
Nợ các TK 331, 336, 341,…(tỷ giá ghi sổ kế toán)
Nợ TK 635 – Chi phí tài chính (lỗ tỷ giá hối đoái)
             Có các TK 111 (1112), 112 (1122) (tỷ giá ghi sổ kế toán).
            Có TK 515 – Doanh thu hoạt động tài chính (lãi tỷ giá hối đoái)
– Trường hợp bên Nợ các tài khoản phải trả và bên Có các tài khoản tiền áp dụng tỷ giá giao dịch thực tế để quy đổi ra đồng tiền ghi sổ kế toán, ghi:
+ Khi thanh toán nợ phải trả:
Nợ các TK 331, 338, 341,…(tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm thanh toán)
            Có các TK 111, 112 (1112, 1122) (tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm thanh toán)
+ Ghi nhận chênh lệch tỷ giá: Việc ghi nhận  chênh lệch tỷ giá hối đoái phát sinh trong kỳ được thực hiện đồng thời khi thanh toán nợ phải trả hoặc định kỳ tùy theo đặc điểm hoạt động kinh doanh và yêu cầu quản lý của doanh nghiệp:
(+) Nếu phát sinh lỗ chênh lệch tỷ giá, ghi:
Nợ TK 635 – chi phí tài chính (chênh lệch giữa tỷ giá ghi sổ của tài khoản nợ phải trả hoặc tài khoản tiền và tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm trả nợ)
            Có các TK 331, 338, 341,111 (1112), 112 (1122)…
(+) Nếu phát sinh lãi chênh lệch tỷ giá, ghi:
Nợ các TK 331, 338,341,111 (1112) , 112 (1122)…(chênh lệch giữa tỷ giá ghi sổ của tài khoản nợ phải trả hoặc tài khoản tiền và tỷ giá thực tế tại thời điểm trả nợ)
            Có TK 515 – Doanh thu hoạt động tài chính.
e) Khi phát sinh doanh thu, thu nhập khác bằng ngoại tệ, căn cứ tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm phát sinh, ghi:
Nợ các TK 111 (1112), 112 (1122), 131,…(tỷ giá giao dịch thực tế tại ngày giao dịch)
            Có các TK 511, 711 (tỷ giá giao dịch thực tế tại ngày giao dịch).
g) Khi nhận trước tiền của người mua bằng ngoại tệ để cung cấp vật tư, hàng hóa, TSCĐ, dịch vụ:
– Kế toán phản ánh số tiền nhận trước của người mua theo tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm nhận trước, ghi:
Nợ các TK 111 (1112), 112 (1122)
            Có TK 131 – Phải thu của khách hàng.
– Khi chuyển giao vật tư, hàng hóa, TSCĐ, dịch vụ cho người mua, phần doanh thu, thu nhập tương ứng với số tiền nhận ứng trước được ghi nhận theo tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm nhận ứng trước và phần doanh thu, thu nhập tương ứng với số tiền còn lại được ghi nhận theo tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm ghi nhận doanh thu, thu nhập, ghi:
Nợ TK 131 – Phải thu khách hàng
            Có các TK 511, 711.
h) Khi thu được tiền nợ phải thu bằng ngoại tệ (nợ phải thu của khách hàng phải thu nội bộ, phải thu khác,…):
– Trường hợp bên Có các tài khoản phải thu áp dụng tỷ giá ghi sổ để quy đổi ra đồng tiền ghi sổ kế toán, ghi:
Nợ các TK 111 (1112), 112 (1122) (tỷ giá giao dịch thực tế tại ngày giao dịch)
Nợ TK 635 – Chi phí tài chính (lỗ tỷ giá hối đoái)
            Có các TK 131, 136, 138 (tỷ giá ghi sổ kế toán)
            Có TK 515 – Doanh thu hoạt động tài chính (lãi tỷ giá hối đoái).
– Trường hợp bên Có các tài khoản phải thu áp dụng tỷ giá giao dịch thực tế để quy đổi ra tiền ghi sổ kế toán, ghi:
+ Khi thu các khoản nợ phải thu:
Nợ các TK 111 (1112), 112 (1122) (tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm thu nợ)
            Có các TK 131, 136, 138,…(tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm thu nợ).
+ Ghi nhận chênh lệch tỷ giá: Việc ghi nhận chênh lệch tỷ giá hối đoái phát sinh trong kỳ được thực hiện đồng thời tại thời điểm thu nợ hoặc định kỳ tùy theo đặc điểm hoạt động kinh doanh và yêu cầu quản lý của doanh nghiệp:
(+) Nếu phát sinh lỗ chênh lệch tỷ giá, ghi:
Nợ TK 635 – Chi phí tài chính (chênh lệch giữ tỷ giá ghi sổ của khoản nợ phải thu lớn hơn tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm thu tiền)
             Có các TK 131, 136, 138,…
(+) Nếu phát sinh lãi chênh lệch tỷ giá, ghi:
Nợ các TK 131, 136, 138,…(chênh lệch giữa tỷ giá ghi sổ các khoản nợ phải thu nhỏ hơn tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm thu tiền)
             Có TK 515 – Doanh thu hoạt động tài chính
i)                                    Khi cho vay, đầu tư bằng ngoại tệ:
–      Trường hợp bên Có các tài khoản tiền áp dụng tỷ giá ghi sổ để quy đổi ra đồng tiền ghi sổ kế toán, ghi:
Nợ các TK 121, 128, 228 ( tỷ giá giao dịch thực tế tại ngày giao dịch)
Nợ TK 635 – Chi phí tài chính (lỗ tỷ giá hối đoái)
        Có các TK 111 (1112), 112 (1122) (tỷ giá ghi sổ kế toán)
        Có TK 515 – Doanh thu hoạt động tài chính ( lãi tỷ giá hối đoái).
–      Trường hợp bên Có các tài khoản tiền áp dụng tỷ giá giao dịch thực tế để quy đổi ra đồng  tiền ghi sổ kế toán, ghi:
+ Khi chi tiền để cho vay hoặc đầu tư:
Nợ các TK 121, 128, 228 (tỷ giá giao dịch thực tế)
        Có các TK 111, 112 (1112, 1122) (tỷ giá giao dịch thực tế tại ngày cho vay hoặc đầu tư).
+ Ghi nhận chênh lệch tỷ giá: Việc ghi nhận chênh lệch tỷ giá hối đoái phát sinh trong kỳ được thực hiện đồng thời thực hiện đồng thời tại thời điểm chi tiền cho vay hoặc đầu tư hoặc định kỳ tùy theo đặc điểm hoạt động kinh doanh và yêu cầu quản lý của doanh nghiệp:
(+) Nếu phát sinh lỗ chênh  lệch tỷ giá, ghi:
Nợ TK 635 – Chi phí tài chính (chênh lệch giữa tỷ giá ghi sổ của tài khoản tiền lớn hơn tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm cho vay hoặc đầu tư)
        Có các TK 1112, 1122.
(+) Nếu phát sinh lãi chênh lệch tỷ giá, ghi:
Nợ các TK 1112, 1122 (chênh lệch giữa tỷ giá ghi sổ của tài khoản tiền nhỏ hơn tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm cho vay hoặc đầu tư)
         Có TK 515 – Doanh thu hoạt động tài chính.
k) Các khoản ký quỹ, ký cược bằng ngoại tệ
– Khi mang ngoại tệ đi ký quỹ, ký cược, ghi:
+ Trường hợp bên Có các tài khoản tiền áp dụng tỷ giá ghi sổ để quy đổi ra đồng tiền ghi sổ kế toán, ghi:
Nợ TK 1386 – Cầm cố, thế chấp, ký quỹ, ký cược ( Tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm ký quỹ, ký cược)
Nợ TK 635 – Chi phí tài chính ( lỗ tỷ giá hối đoái)
         Có các TK 111 (1112), 112 (1122) (tỷ giá ghi sổ kế toán)
        Có TK 515 – Doanh thu hoạt động tài chính ( lãi tỷ giá hối đoái).
+ Trường hợp bên Có các tài khoản tiền áp dụng tỷ giá giao dịch thực tế để quy đổi ra đồng tiền ghi sổ kế toán, ghi:
Nợ TK 1386 – Cấm cố, thế chấp, ký quỹ, ký cược (tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm ký quỹ, kỹ cược)
        Có các TK 111 (1112), 112 (1122) (tỷ gúa giao dịch thực tế tại thời điểm ký quỹ, ký cược)
Ghi nhận chênh lệch tỷ giá: Việc ghi nhận chênh lệch tỷ giá hối đoái phát sinh trong kỳ thực hiện đồng thời khi chi tiền đem ký cược, ký quỹ hoặc định kỳ theo đặc điểm hoạt động kinh doanh và yêu cầu quản lý của doanh nghiệp:
(+) Nếu phát sinh lỗ chênh lệch tỷ giá, ghi:
Nợ TK 635 – Chi phí tài chính (chênh lệch giữa tỷ giá ghi sổ của tài khoản tiền lớn hơn tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm ký quỹ, ký cược)
         Có các TK 1112, 1122.
(+) Nếu phát sinh lãi chênh lệch tỷ giá, ghi:
Nợ các TK 1112, 1122 (chênh lệch giũa tỷ giá ghi sổ của tài khoản tiền nhỏ hơn tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm ký quỹ, ký cược)
         Có TK 515 – Doanh thu hoạt động tài chính.
–      Khi nhận lại tiền ký cược, ký quỹ:
+ Trường hợp bên Có các tài khoản ký cược, ký quỹ áp dụng tỷ giá ghi sổ để quy đổi ra đồng tiền ghi sổ kế toán, ghi
Nợ các TK 111 (1112), 112 (1122) (tỷ giá giao dịch thực tế khi nhận lại khoản ký quỹ, ký cược)
Nợ TK 635 – Chi phí tài chính (lỗ tỷ giá hối đoái)
        Có TK 1386 – Cầm cố, thế chấp, ký quỹ, ký cược (tỷ giá ghi sổ)
         Có TK 515 – Doanh thu hoạt động tài chính (lãi tỷ giá hối đoái).
+ Trường hợp bên Có các tài khoản ký cược, ký quỹ áp dụng tỷ giá giao dịch thực tế để quy đổi ra đồng tiền ghi sổ kế toán, ghi:
Nợ các TK 111 (1112), 112 (1122) (tỷ giá giao dịch thực tế khi nhận lại khoản ký quỹ, kỹ cược)
         Có TK 1386 – Cầm cố, Thế chấp, ký quỹ, kỹ cược (tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm nhận lại khoản ký cược, ký quỹ).
Ghi nhận chênh lệch tỷ giá: Việc ghi nhận chênh lệch tỷ giá hối đoái phát sinh trong kỳ được thực hiện đồng thời khi nhận lại tiền ký cược, ký quỹ hoặc định kỳ tùy theo đặc được hoạt động kinh doanh và yêu cầu quản lý của doanh nghiệp.
(+) Nếu phát sinh lỗ chênh lệch tỷ giá, ghi:
 Nợ TK 635 – Chi phí tài chính (chênh lệch giũa tỷ giá ghi sổ lớn hơn tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm nhận lại khoản ký quỹ, kỹ cược)
         Có TK 1386 – Cầm cố, thế chấp, ký quỹ, ký cược.
(+) Nếu phát sinh lãi chênh lệch tỷ giá, ghi:
Nợ TK 1386 – Cầm cố, thế chấp, ký quỹ, ký cược.
         Có TK 515 – Doanh thu hoạt động tài chính (chênh lệch giữa tỷ giá ghi sổ nhỏ hơn tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm nhận lại khoản ký quỹ, ký cược).
l) Trường hợp doanh nghiệp sử dụng tỷ giá giao dịch thực tế để hạch toán bên Có các tài khoản vồn bằng tiền, bên Có các tài khoản nợ phải thu, bên Nợ các tài khoản phải trả bằng ngoại tệ, nếu tại thời điểm cuối kỳ kế toán:
– Các khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ không còn số dư nguyên tệ thì doanh nghiệp phải kết chuyển toàn bộ chênh lệch tỷ giá hối đoái phát sinh trong kỳ vào doanh thu hoạt động tài chính hoặc chi phí tài chính của kỳ báo cáo:
+ Kết chuyển lãi chênh lệch tỷ giá hối đoái, ghi:
Nợ các TK 1112, 1122, 128, 228, 131, 136, 138, 331, 341,…
         Có TK 515 – Doanh thu hoạt động tài chính.
+ Kết chuyển lỗ chênh lệch tỷ giá hối đoái, ghi:
Nợ TK 635 – Chi phí tài chính
             Có các TK 1112, 1122, 128, 228, 131, 136, 138, 331, 341,…
–      Các khoản mục tiện tệ có gốc ngoại tệ còn số dư nguyên tệ thì doanh nghiệp phải đánh giá lại cuối kỳ và việc hạch toán khoản chênh lệch tỷ giá do đánh giá lại được thực hiện theo quy định tại mục 4.2.
4.2. Kế toán chênh lệch tỷ giá hối đoái phát sinh do đánh giá lại các  khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ
a) Khi lập Báo cáo tài chính, kế toán đánh giá lại các khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ theo tỷ giá chuyển khoản trung bình cuối kỳ của ngân hàng thương mại nơi doanh nghiệp thường xuyên có giao dịch:
– Nếu phát sinh lãi tỷ giá hối đoái, ghi:
Nợ các TK 1112, 1122, 128, 228, 131, 136, 138, 331, 341, …
             Có TK 413 – Chênh lệch tỷ giá hối đoái.
–      Nếu phát sinh lỗ tỷ giá hối đoái, ghi:
 Nợ TK 413 – Chênh lệch tỷ giá hối đoái
                         Có các TK 1112, 1122, 128, 228, 131, 136, 138, 331, 341, …
b) Kế toán xử lý chênh lệch tỷ giá hối đoái do đánh giá lại các khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ cuối kỳ:
– Kết chuyển lãi tỷ giá hối đoái vào doanh thu hoạt động tài chính, ghi:
Nợ TK 413 – Chênh lệch tỷ giá hối đoái
             Có TK 515 – Doanh thu hoạt động tài chính (nếu lãi tỷ giá hối đoái).
–      Kết chuyển lỗ tỷ giá hối đoái vào chi phí tài chính, ghi:
–      Nợ TK 635 – Chi phí tài chính (Nếu lỗ tỷ giá hối đoái)
Có TK 413 – Chênh lệch tỷ giá hối đoái.
c) Xử lý số chênh lệch tỷ giá còn lại trên TK 242 – Chi phí trả trước và TK 3387 – Doanh thu chưa thực hiện:
– Các doanh nghiệp chưa phân bổ hết khoản lỗ chênh lệch tỷ giá của giai đoạn trước hoạt động (đang phản ánh trên tài khoản 242 trước thời điểm chế độ này có hiệu lực) phải kết chuyển toàn bộ số lỗ chênh lệch tỷ giá vào chi phí tài chính để xác định kết quả kinh doanh trong kỳ, ghi:
Nợ TK 635 – Chi phí tài chính
             Có TK 242 – Chi phí trả trước.
–      Các doanh nghiệp chưa phân bổ hết khoản lãi chênh lệch tỷ giá của giao đoạn trước hoạt  động (đang phản ánh trên tài khoản 3387 trước thời điểm chế độ này có hiệu lực) Phải kết chuyển toàn bộ só lãi chênh lệch tỷ giá vào doanh thu hoat động tài chính để xác định kết quả kinh doanh trong kỳ, ghi:
Nợ TK 3387 – Doanh thu chưa thực hiện
         Có TK 515 – Doanh thu hoạt động tài chính.

6. Sơ đồ hạch toán tài khoản TK 413 – Chênh lệch tỷ giá hối đoái: